Yunus Emre’nin Ünye’deki mezarı şehir merkezine 5 km uzaklıkta, Yunus Emre Mahallesi sınırları içindeki Şeyh Yunus Tepesi’ndedir. Büyük bir mezarlığın ortasında yer alan türbenin çevresi güzel bir şekilde düzenlenmiş, yanında Yunus Emre’nin şiirlerinin yazılı olduğu levhalar bulunan bir yol yapılmıştır. Yolun baş tarafında bir cami bulunmaktadır. Külliyenin girişinde ücretsiz çay servisi yapan bir tesis hizmet vermektedir.
Yunus Emre’nin bir mezarının da Ünye’de olduğu 1930’lardan beri, Fuat Köprülü’nün Türk Edebiyatında ilk Mutasavvıflar, Abdülbaki Gölpınarlı’nın Yunus Emre Divanı, Nihat Sami Banarlı’nın Türk Edebiyatı Tarihi gibi eserlerde ifade edilmektedir. Yine Ahmet Kabaklı ve Burhan Ümit de Ünye’deki Yunus Emre kabrine değinmişlerdir (1).
Abdülbaki Gölpınarlı bu türbeyi bir talebesi olan Halid Bey’den duyduğunu, eski kaynaklarda yer almadığı için muhtemelen bir makam olduğunu düşündüğünü yazmıştır (2). Halim Baki Kunter ise bu rivayetin yanızca Abdülbâki Gölpınarlı’nın eserlerinde geçtiğini o da sadece tek bir kaynaktan aktardığı için rivayetin zayıf olduğunu ifade eder (3).
Ünye halkı türbeyi Şehnuz – Şeynuz olarak adlandırmaktadır. Bu kelimenin Şeyh Yunus adının zaman içinde halk dilinde Şehnuz – Şeynuz haline gelmiş olabileceği düşünülmektedir (1).
Ünye rivayetine göre, Yunus Emre yaşlılığında gezgin bir derviş olarak Ünye’ye gelmiş ve burada bir dergah kurmuştur. Yunus Emre’nin
İndik Rum’ı kışladuk
Çok hayr û şer işledik
Uş bahar döndü gerü
Göçtük elhamdulillahDirildik pınar olduk
İrküldük ırmağ olduk
Akduk denize dolduk
Taşduk elhamdulillahHaktan gelen şerbeti
İçtik elhamdulillah
Şol kudret denizini
Geçtik elhamdulillah
dizeleri kendisinin Hakk’a yürüdüğü yerin Ünye olduğunu ortaya koymaktadır. Bu düşünceye göre Yunus’un indik dediği yer Niksar üzerinden Ünye’dir ve Rum kelimesi de bu bölgeyi işaret etmektedir.
Şeyh Yunus Türbesi’nin bulunduğu bölgede 1970’lerden sonra yapılan araştırmalarda Selçuklu sanatı ile işlenmiş taşlar bulunmuş, bunlar türbe sandukasının içine konulmuştur.
Zamanında türbedeki kabrin baş ve ayakucunda mezar taşları bulunmuştur. Baş tarafında yer alan ve üzerinde yazılar bulunan taş kırılmış, vatandaşlar tarafından tamir amacıyla sıvanmış ve bu sebeple yazıların okunması zorlaşmıştır. 1970 yılında Merhum Ömer Çam türbeyi ziyareti sırasında taşın üzerindeki Emre kelimesini okumuştur. Bu taşlar şu anda kayıptır (1).
